Integracja sensoryczna
Terapia integracji sensorycznej powstała na bazie wieloletnich doświadczeń A. Jean Ayres (psychologa i terapeuty zajęciowego). Stworzona przez nią teoria integracji sensorycznej (lata 60. XX wieku) uwzględniała czynniki psychoneurologiczne zachodzące w procesie powstawania trudności w uczeniu się dzieci w normie intelektualnej oraz uczniów z deficytami parcjalnymi. Ogromne zainteresowanie wspomnianą metodą jak również jej niepodważalna efektywność, skłoniła Ayres do opracowania modelu terapii i diagnozy również dla dzieci z niepełnosprawnościami.
Sformułowana przez Ayres definicja integracji sensorycznej zakłada, iż jest to „proces, dzięki któremu mózg otrzymując informacje ze wszystkich zmysłów segregując, rozpoznając, interpretując i integrując ze sobą i wcześniejszymi doświadczeniami odpowiada adekwatną reakcją. Inaczej mówiąc integracja sensoryczna jest taką organizacją wrażeń by mogły być użyte w celowym działaniu”. Zatem każde działanie (takie jak np. procesy wzrokowe i słuchowe, planowanie ruchu, napięcia mięśniowego, utrzymanie właściwej postawy czy umiejętność czytania i pisania itp.), emocje oraz zachowanie będą warunkowane właściwym procesem integracji bodźców płynących z otoczenia do dziecka.
W oddziaływaniach terapeutycznych najważniejsze są systemy bazowe tj. układ przedsionkowy, zmysł propriocepcji, zmysł dotyku. Od ich sprawnego funkcjonowania zależy w jaki sposób będą rozwijać się kanały sensoryczne wyższego rzędu tj. smak, wzrok, słuch oraz w jaki sposób będą tworzone określone reakcje adaptacyjne. Właściwa integracja sensoryczna przyczynia się nie tylko do prawidłowego funkcjonowania poznawczego, ale również emocjonalnego i społecznego.
Terapia integracji sensorycznej, w holistycznej współpracy wszystkich pedagogów biorących udział w procesie edukacyjno-terapeutycznym danego dziecka może przyczynić się do znacznej poprawy funkcjonowania ucznia – szczególnie zaś w obszarze zachowania, funkcjonowania emocjonalnego (co jest bardzo istotne w przypadku np. dzieci z autyzmem) i funkcjonowania poznawczego (wpływa pośrednio na opanowanie przez dziecko podstawowych technik szkolnych, usprawnia wszystkie funkcje i integruje podstawowe systemy odpowiedzialne za proces uczenia się; przy odpowiedniej modyfikacji programu – może również realizować zadania wynikające z typowej terapii pedagogicznej, w tym usprawniania procesu czytania i pisania).
Na czym zatem polega terapia SI?
Bazą do wszelkich działań terapeutycznych jest przede wszystkim rzetelna diagnoza dziecka. W przypadku dzieci z niepełnosprawnościami oparta jest ona o próby kliniczne. Nie oznacza to jednak, iż raz sformułowana diagnoza stanie się wyznacznikiem działań na kolejne lata. Mózg dziecka rozwija się bardzo intensywnie, dlatego też terapeuta podczas każdej sesji, obserwuje dziecko, jego zachowanie, postępy i zmiany zachodzące w mechanizmach adaptacyjnych. Dzięki temu możliwe jest dostarczanie dziecku kolejnych wrażeń sensorycznych, właściwych dla pokonywania przejawianych trudności w integracji bodźców.
Istotna jest tu zarówno sama aktywność jakiej dostarcza się dziecku, jej intensywność, czas trwania, ale również poziom wymagań. Takie podejście gwarantuje wg Ayres osiągnięcie sukcesu terapeutycznego. Tylko w takich okolicznościach dziecko jest w stanie „odpowiedzieć” spontanicznie właściwą reakcją adaptacyjną, początkową prostą a z czasem coraz bardziej złożoną.
